પરંપરાગત રાસાયણિક ખેતી કર્યા બાદ ખર્ચના બોજથી ત્રસ્ત થઇને પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ વળેલા જૂનાગઢ તાલુકા ના તોરણીયા ગામના રમેશભાઇ ભીખાભાઇ સાવલીયા જણાવે છે કે, હું પહેલા રાસાયણિક ખેતી કરતો હતો. દવા અને ખાતરના તોતીંગ ખર્ચના કારણે ખૂબ તકલીફોનો સામનો કરવો પડતો. ધીમે ધીમે ઉત્પાદન ઘટવા સાથે જંતુનાશક દવાની અસર ઓછી થવા લાગી અને આવક સામે ખર્ચ વધુ થવા લાગ્યો હતો. આમ, વૈકલ્પિક ખેતીની રાહમાં છેલ્લા ૫ વર્ષથી પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ વળીને કોઇપણ વધારાના ખર્ચ વગર સારા નફા સાથે આજે હું સફળ ખેતી કરી રહ્યો છું.
વધુમાં રમેશભાઇ જણાવે છે કે, મેં પ્રાકૃતિક ખેતીની તાલીમ સાથે નિષ્ણાંતો પાસેથી માર્ગદર્શન મેળવી જીવામૃત બનાવવાનું શરૂ કર્યું હતું. અમે વર્ષ ૨૦૧૯થી પ્રાકૃતિક ખેતીની શરૂઆત કરી હતી. આ પ્રાકૃતિક ખેતીમાં તેમણે પોતાના ખેતરમાં પંચસ્તરીય મોડલ ફાર્મ વિકસાવેલ છે. જેમાં તેઓએ વર્ષાયુ પાક તરીકે આફ્રિકન મહોગનીનું વાવેતર કરેલ છે. સાથે બાગાયતી પાકમાં કેળા, સીતાફળ તેમજ જામફળનું વાવેતર કરેલ છે, ઉપરાંત વિવિધ શાકભાજી જેવા કે ભીંડો, કોબી, મરચા, ફ્લાવર, ટમેટા, પાલક નું પણ વાવેતર કરેલું છે. જેમાંથી ખૂબ સારું એવું વળતર મળી રહે છે. આ ફાર્મ વિકસાવવા તેમને આત્મા પ્રોજેક્ટ દ્વારા મોડલ ફાર્મ ની સહાય પણ આપવામાં આવેલ છે
રમેશભાઈ પોતે પોતાનું પ્રાકૃતિક ઉત્પાદન આજે જિલ્લા સેવાસદન ખાતે પ્રાકૃતિક હાટમાં દર ગુરૂવાર અને સરદાર બાગ ખાતે દર રવિવારે વેચાણ કરે છે અને સારી આવક મેળવે છે.
પ્રકૃતિને ખીલવવા રમેશભાઈએ આત્મા પ્રોજેક્ટ દ્વારા ખેડુતોને આપવામાં આવતી પ્રાકૃતિક ખેતીની તાલીમ મેળવેલ છે. જેના થકી ફાર્મર માસ્ટર ટ્રેનર તરીકે આજે બીજા ખેડૂતોને પણ પ્રાકૃતિક ખેતીની તાલીમ આપી રહ્યા છે. પ્રાકૃતિક ખેતીની આ તાલીમ આપી ખેડૂતોને પ્રાકૃતિક ખેતી તરફ વાળવા ઘણું યોગદાન આપી રહ્યા છે. રમેશભાઈ પોતાની જમીનને જમીન નહીં પણ માં સમજે છે અને પોતાના કામની શરૂઆત મસ્તક નમાવી પ્રણામ કરીને કરે છે.
રમેશભાઈ પોતે પોતાના ખેતરમાં હર હંમેશા ખેતીમાં વિવિધ સંશોધન કરતા રહે છે. જે ઉત્પાદન મેળવે છે તેમના વેચાણની ચિંતા રહેતી નથી કારણકે આ પ્રાકૃતિક ઉત્પાદન ખરિદી માટે તેમના ગ્રાહકો બંધાયેલા છે. રમેશભાઈ જે ખેતી અપનાવી છે તે બીજા ખેડૂતો તેમાંથી પ્રેરણા લઈ અપનાવે તો ચોક્કસપણે ફાયદો થશે આ ખેતીથી પાકની ગુણવત્તા સુધરી છે, ફળની સાઇઝમાં વધારા સાથે તેની મીઠાશમાં પણ વધારો થયો છે. ઉપરાંત ખેતી ખર્ચમાં ઘટાડો થશે સાથે સાથે જમીનમાં ઓર્ગેનિક કાર્બનનું સ્થળ ઊંચું આવશે અને જમીનની ફળદ્રુપતામાં ઘણો વધારો થશે.
અહેવાલ : નરેન્દ્ર દવે સાથે જગદીશ યાદવ (જૂનાગઢ)
